Μαθήματα ιαπωνικής ιστορίας

Θυμάστε τον Δημήτριο Γούναρη; Υποθέτω πως όχι…Ήταν πολιτικός αρχηγός το 1920. Σας βοηθάει αυτό το στοιχείο; Μάλλον όχι… Τι έκανε τους Έλληνες το 1920 να υπερψηφίσουν την «Ηνωμένη Αντιπολίτευση», όπου συμμετείχε το Λαϊκό Κόμμα του Δημητρίου Γούναρη, μεσούσης της Μικρασιατικής Εκστρατείας και να καταψηφίσουν τον Ελευθέριο Βενιζέλο; Εικάζω ότι δεν θυμάστε...

Κύρια δέσμευση του ήταν η απεμπλοκή των ελληνικών στρατευμάτων από τη Μικρά Ασία. Οι εκλογές της 1ης Νοεμβρίου βρήκαν νικήτρια την παράταξη του, έχοντας καταφέρει να εκλέξει, 260 βουλευτές έναντι 110 του κόμματος των Φιλελευθέρων του Βενιζέλου. Η νέα φιλοβασιλική κυβέρνηση προxώρησε στη διενέργεια δημοψηφίσματος για την επαναφορά του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄, παρά τις έντονες αντιδράσεις της βενιζελικής παράταξης και των ξένων δυνάμεων. Η κυβέρνηση απέκρυψε, όμως από τον λαό τη διακοίνωση των συμμάχων, στην οποία την προειδοποιούσαν ότι θα προχωρούσαν σε οικονομικό αποκλεισμό στην περίπτωση επαναφοράς του Κωνσταντίνου στο θρόνο. Η κυβέρνηση επανάφερε τον Κωνσταντίνο, ο οικονομικός αποκλεισμός πραγματοποιήθηκε και οι σύμμαχοι, φοβούμενοι το φιλογερμανό βασιλιά, άρχισαν να κρατούν αποστάσεις. Παρατηρήθηκε τότε μια μεταστροφή πολιτικής τους υπέρ των Τούρκων. Επίσης, «αποκαταστάθηκαν» 3.000 απόστρατοι φιλοβασιλικοί αξιωματικοί, οι οποίοι αντικατέστησαν τους βενιζελικούς, παρ' όλη την κρίσιμη χρονική συγκυρία, με αποτέλεσμα άπειροι, πάνω στα θέματα της Μικρασιατικής εκστρατείας, και ανέτοιμοι για την εξέλιξη της εκστρατείας να αναλάβουν υψηλές και καίριες θέσεις. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά…

Πιστεύω ότι σε 85 χρόνια από σήμερα, όταν ο ιστορικός του μέλλοντος θα καταγράφει την ιστορία του ελληνισμού της Κύπρου ενδεχομένως να διαπιστώσει τις ανησυχητικές ομοιότητες με την περίοδο πριν την Καταστροφή : ένα κουρασμένο εκλογικό σώμα, χωρίς συναίσθηση της ιστορικής του ευθύνης αποφασίζει να ενδώσει στην ευκολία των εύηχων συνθημάτων, σε κούφιους πατριωτισμούς για να βρεθεί λίγα χρόνια μετά να διαχειρίζεται την Καταστροφή. Μια από τις τραγικότερες πτυχές της Μικρασιατικής Καταστροφής ήταν ο ξεριζωμός του Ελληνισμού, το σβήσιμο της ιστορικής μνήμης, η «μνημειοποίηση» της παρουσίας του στα χώματα της Μικράς Ασίας. Από τότε, έχουν περάσει χρόνοι πολλοί και η γιαγιά μου, μου έχει διηγηθεί ιστορίες από τις χαμένες πατρίδες σε μια γλώσσα που σβήνει, από μια πάστα ανθρώπων που φυραίνει.

Δεν θέλω να σκέφτομαι τον εαυτό μου στη θέση της - να αφηγούμαι ιστορίες σε μια διάλεκτο που χάνεται στα δικά μου εγγόνια, για μέρη που θα τα βλέπουν πλέον ως μακρινό παρελθόν το οποίο δεν τους αφορά. Το πολιτιστικό μας στίγμα στη βόρεια Κύπρο σβήνει και η πολιτική της σε βάθος χρόνου λύση, θα σημάνει και την οριστική διάρρηξη του ιστορικού μας δεσμού με το κατεχόμενο μέρος της πατρίδας μας.

Δεν πιστεύω σε ιστορικούς ντετερμινισμούς και νομοτελειακές φάρσες τις ιστορίας. Ελπίζω ότι αυτή η δυσοίωνη προοπτική μπορεί (ακόμη) να ανατραπεί. Με άλλα λόγια μπορούμε να διεκδικήσουμε ότι το μέλλον θα γραφτεί από εμάς, στέλνοντας τον Τάσσο Παπαδόπουλο δίπλα στο Δημήτρη Γούναρη: στα «αζήτητα» της Ιστορίας...