Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2007

Δικαίωμα στη ζωή και την οικογένεια

Την εβδομάδα που πέρασε, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέδωσε μια απόφαση για μια ασυνήθιστη υπόθεση. Η απόφαση του πυροδότησε συζητήσεις με επιστημονικό, φιλοσοφικό και θρησκευτικό περιεχόμενο αφού αφορούσε στο δικαίωμα ζωής του εμβρύου και τα συμπλεκόμενα δικαιώματα των γονέων.
Η υπόθεση ξεκίνησε το 2000 όταν η Natalie Evans και ο Howard Johnston αναζήτησαν ιατρική βοήθεια για να τεκνοποιήσουν. Στην Evans είχε διαγνωστεί μια προ-καρκινική κατάσταση στις ωοθήκες, τις οποίες θα έπρεπε να αφαιρέσει. Πριν την αφαίρεση τους, μαζί με τον Johnston, προχώρησαν σε τεχνητή γονιμοποίηση. Από αυτήν προέκυψαν 6 έμβρυα τα οποία καταψύχθηκαν για μελλοντική χρήση. Μήνες μετά την εγχείρηση αφαίρεση των ωοθηκών, το ζευγάρι χώρισε και ο Johnston απέσυρε τη συγκατάθεση του για τη χρήση των εμβρύων, με το επιχείρημα ότι δεν επιθυμούσε τη συναισθηματική και οικονομική ευθύνη της ιδιότητας του πατέρα ενός παιδιού που δεν θα μεγάλωνε ο ίδιος.
Η Evans κατέφυγε στα αγγλικά δικαστήρια ισχυριζόμενη ότι η άρνηση του Johnston παραβίαζε το δικαίωμα της στη δημιουργία οικογένειας και το δικαίωμα ζωής του εμβρύου. Επίσης, ισχυρίστηκε ότι βρισκόταν σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με τις γυναίκες που μπορούσαν να συλλάβουν με φυσικό τρόπο, μιας και οι άνδρες τους δεν μπορούσαν να αποσύρουν τη συγκατάθεση τους όταν το έμβρυο δημιουργείτο. Συνακόλουθα, αυτό συνιστούσε διάκριση σε βάρος της. Το 2004 τα αγγλικά δικαστήρια αποφάσισαν ότι και οι δυο σύντροφοι πρέπει να συμφωνούν στη χρήση εμβρύων σε κάθε στάδιο της διαδικασίας και ότι με τη λήξη της σχέσης ο καθένας μπορούσε να αποσύρει τη συγκατάθεση του πριν την εμφύτευση του εμβρύου.
Η Evans μετέφερε αυτή τη φορά το δικαστικό αγώνα στο ΕΔΑΔ, το οποίο με απόφαση του στις 7 Μαρτίου απέρριψε τα επιχειρήματα της, αφού ακόμη και σε αυτές τις εξαιρετικές περιστάσεις, το δικαίωμα στη δημιουργία οικογένειας δεν μπορούσε να υπερκεράσει την απόσυρση της συγκατάθεσης του Johnston. Το Δικαστήριο απεφάνθη, επίσης, ότι το εθνικό δίκαιο είναι αυτό το οποίο ορίζει πότε ξεκινά το δικαίωμα στη ζωή. Έτσι, τα δικαιώματα των γονέων κρίθηκαν ως υπέρτερα από αυτά του εμβρύου.
Η απόφαση του ΕΔΑΔ, οποία μορφή και αν έπαιρνε, θα προκαλούσε έντονες συζητήσεις. Πότε ξεκινά η ζωή, πότε απαιτείται η συγκατάθεση των γονέων, πως διαφοροποιείται ένα ζευγάρι που δεν έχει άλλη επιλογή από την τεχνητή γονιμοποίηση από ένα ζευγάρι που μπορεί να τεκνοποιεί χωρίς ιατρική μεσολάβηση; Ποιος και πως θα μπορούσε να απαντήσει με βεβαιότητα και με ποια κριτήρια σε αυτά τα ερωτήματα; Ερωτήματα που άπτονται των θρησκευτικών και φιλοσοφικών πεποιθήσεων των ανθρώπων, τέθηκαν ενώπιον των δικαστών, οι οποίοι πήραν μια δύσκολη απόφαση, η οποία δεν φαίνεται να μπορεί να αποτελέσει προηγούμενο. Κι αυτό γιατί οι πεποιθήσεις των ανθρώπων μεταστρέφονται, οι συνθέσεις των δικαστηρίων αλλάζουν, η επιστημονική γνώση προχωρά. Η στάθμιση αντίρροπων συμφερόντων αποτελεί το σκοπό του εθνικού ή διεθνούς δικαστή και η επίτευξη μιας ισορροπίας ανάμεσα τους κρίνεται από την εφαρμογή νομικών κανόνων μόνο και από το χρόνο κατά τον οποίο καλούνται να δικαιοδοτήσουν.

Δεν υπάρχουν σχόλια: