Μαθήματα Κυπριακής Ιστορίας Χ

«Εάν επιλάθωμαί σου, Ιερουσαλήμ,
επιλησθείη η δεξιά μου,
κολληθείη η γλώσσα μου τω λαρύγγι μου,
εάν μη σου μνησθώ».

Ψαλμοί/Όρκος της Φανερωμένης

Αν θα διάλεγα μια φράση που στοιχειώνει τη σύγχρονη κυπριακή ιστορία, αυτή θα ήταν η σημερινή προμετωπίδα. Με αυτή στο μυαλό, μπορεί κανείς να ερμηνεύσει τις διαχρονικές εθνικιστικές εξάρσεις των στρατηγικών για το Κυπριακό. Και από εκεί να αποκωδικοποιήσει τα αδιέξοδα και τα λάθη στα οποία αυτές οδήγησαν.

Να ξαναγραφτεί η Ιστορία; Ας απαντήσουμε, καλύτερα, σε ένα ορθό ερώτημα: Να γραφτεί, επιτέλους, η Ιστορία; Όποτε το ερώτημα αυτό ταράζει την καθεστηκυία τάξη και πριν αρθρωθεί μια λέξη, οι πάσης φύσεως αμύντορες και λοιπές «πατριωτικές» δυνάμεις εξεγείρονται. Η προσπάθεια έγκειται πάντα στο να ακυρωθεί η αξιοπιστία του ερωτώντος, με ευθείες βολές περί προδοσίας ή υπαινιγμούς για τον πατριωτισμό του.

Ρίχνοντας μια πρόχειρη ματιά στο βιβλίο της Ιστορίας της Κύπρου για τους μαθητές της Γ’ Λυκείου, μπορεί κανείς δικαίως να μελαγχολήσει με την επιχειρούμενη «ανώδυνη» καταγραφή γεγονότων, ωσάν αυτά να επισυνέβησαν αυτόματα κι έξω από τις δικές μας ενέργειες και προθέσεις.

ΕΟΚΑ, ανεξαρτησία, ΄63, πραξικόπημα, 1974, πολιτικές επιλογές, όλα ορώνται και μεθερμηνεύονται μέσα από το σχήμα: επιβουλές των ξένων, αναξιόπιστοι «απέναντι», υποχωρητική και αεί αδικημένη ελληνοκυπριακή πλευρά. Έτσι, γενιές και γενιές μεγαλώσαμε με στρεβλές εικόνες και κατευθυνόμενες αντιλήψεις.

Να, λοιπόν, μια πρόταση, μια ιδέα για την αναθεώρηση της Ιστορίας μας. Να δοθεί η ευκαιρία στη νέα γενιά να έχει πρόσβαση στις πρωτογενείς πηγές, όπως αυτές έχουν καταγραφεί από τους πρωταγωνιστές και στις δυο πλευρές. Να μπορέσουν οι νέοι άνθρωποι να μελετήσουν την –έστω- ισχνή σοβαρή βιβλιογραφία για το Κυπριακό. Να δικαιωθούν οι δολοφονηθέντες της Αριστεράς, να χυθεί, επιτέλους, δίκαιο φως σε αυτή τη σκοτεινή όψη της Ιστορίας μας. Να απαλλαγούμε πια από την τριτοκοσμική λατρεία του Μακαρίου. Ούτε τη μνήμη του τιμά, ούτε και σε εμάς επιτρέπει να τον παραδώσουμε στην κρίση της ιστορίας. Και να διαρραγεί επιτέλους αυτό το αισχρό πλέγμα ιδρυμάτων, σωματείων, ονοματοδοσίας δημοσίων χώρων από όσους έκαναν καριέρα πάνω στο όνομά του.

Να αναγνωρίσουμε ότι της εισβολής προηγήθηκε η σκληρότητα και η ταπεινωτική συμπεριφορά της δικής μας πλευράς προς τους Τουρκοκυπρίους. Κι ότι αυτά δεν μπορούν να συμψηφίζονται και να αποτελούν δικαιολογία για όλα όσα πράξαμε ή έπραξαν.

Πρέπει, επιτέλους, να σπάσουμε αυτόν τον κύκλο του αίματος «όπου», όπως γράφει ο Φρέντ Ριντ, «ο εθνομάρτυρας του ενός είναι ο εγκληματίας του άλλου, όπου ο ιδρυτικός μύθος του έθνους είναι ιστορία οδύνης και σφετερισμών για το άλλο».

Το θέμα δεν εξαντλείται, φυσικά, στις 500 λέξεις αυτού του άρθρου. Η αναγκαιότητα, όμως, παραμένει: να ξαναδούμε την Ιστορία, όχι λησμονώντας επιλεκτικά τις αστοχίες μας, όχι τονίζοντας εμφαντικά τα λάθη τους, αλλά ανοίγοντας όλα τα θέματα με κριτική διάθεση και γνήσια αντικειμενική ματιά.

Νικώντας τα συλλογικά ψεύδη, τις μισοειπωμένες αλήθειες και την απορρέουσα εξ αυτών ευγενή τύφλωση θα ετοιμαστούμε για την υπέρβαση προς το μέλλον!