Ποιος θυμάται το Ελσίνκι;

Μέχρι πρόσφατα, μάλλον κανείς. Μετά τα τελευταία γεγονότα στο Αιγαίο, πολλοί ανάτρεξαν σε αυτό, βγάζοντας το από την πολιτική λήθη στο οποίο το είχαν καταδικάσει μια σειρά από άλλες εξελίξεις. Με την 4η παράγραφο των συμπερασμάτων της Φινλανδικής Προεδρίας του 1999 ένα μεγάλο μέρος των ελληνοτουρκικών μεταφέρθηκε στην ευρωπαϊκή ατζέντα και η επίλυση του Κυπριακού αποσυνδέθηκε από την προοπτική ένταξης.. Η διευθέτηση των όποιων εκκρεμοτήτων στα ελληνοτουρκικά έλαβε ένα σαφή χρονικό ορίζοντα: το 2004.
Δύο χρόνια μετά, το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά φαίνονται να πελαγοδρομούν - πορεία: άγνωστη. Πολλοί είχαν προτρέξει για να βρουν γκρίζες διατυπώσεις και ουρές στο κείμενο του Ελσίνκι. Απέτυχαν, ωστόσο να συλλάβουν το μέγεθος του επιτεύγματος. Συγκρίνοντας τις προοπτικές που προσέφερε το Ελσίνκι με την παρούσα κατάσταση, είναι αρκετό για να αντιληφθεί ο καθείς ότι έχουμε λοξοδρομήσει πολύ από το δρόμο που νομίζαμε ότι θα ακολουθούσαμε. Η αμηχανία των τότε διαμαρτυρομένων μπροστά στο βαλτωμένο παρόν έχει να πει πολλά…
Το 2004 πέρασε και το Ελσίνκι ως στρατηγική επιλογή εγκαταλείφθηκε - το πιο απογοητευτικό χωρίς καμία αντίρροπη προσπάθεια από την Τουρκία. Ίσως όσοι βρέθηκαν στην εξουσία να μην πίστεψαν στη δυναμική που προσέφερε.
Έκτοτε, το πολιτικό ημερολόγιο κατέγραψε σημαίνουσες μέρες και εκκωφαντικές ελλαδοκυπριακές σιωπές. Οι ευκαιρίες ήταν ξανά εκεί για να εντάξουμε τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό στην ημερήσια διάταξη και να ορίσουμε εμείς τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού. Η απόδοση καθεστώτος υποψήφιας χώρας, το διαπραγματευτικό πλαίσιο της Τουρκίας και ο πολιτικός διάλογος που αναπτύχθηκε μας έδωσαν κλασσικές ευκαιρίες για να περάσουμε μπροστά. Αν όμως η πολιτική είναι όντως η τέχνη του εφικτού αποτελέσματος, η ισχνότητα του δεύτερου δείχνει αναπόδραστα την ανεπάρκεια του πρώτου.
Αν το άρθρο αυτό τελείωνε εδώ, θα ήταν άλλο ένα κείμενο πικρών διαπιστώσεων. Το ουσιώδες έγκειται στην κίνηση για να εγερθεί κάποιος μετά την πτώση. Μικρή παρέκβαση: το κινέζικο ιδεόγραμμα για την έννοια «κρίση», αποτελεί σύνθεση του «κινδύνου» και της «ευκαιρίας». Η νοηματική αυτή σύλληψη αποδίδει, νομίζω, μεστά τις παρούσες πολιτικές συνθήκες.
Απαιτείται, λοιπόν, επανακαθορισμός από τη δική μας πλευρά του πολιτικού λεξιλογίου με το οποίο θα συνδιαλέγεται μαζί μας η Τουρκία. Η ευρωπαϊκή της προοπτική είναι στρατηγική επιλογή των κυβερνήσεων μας. Ωστόσο, κι εδώ θα δανειστώ τα λόγια του Κάρολου Παπούλια, η ένταξη δεν αποτελεί ιστορική αναγκαιότητα για εμάς και το μήνυμα πρέπει να συνεχίσει να περνά με αμείωτη ένταση στην ανατολική όχθη του Αιγαίου.
Η Συμφωνία του Ελσίνκι αποτελεί καταγεγραμμένο και πεπερασμένο πολιτικό γεγονός. Δεν έχει κανένα νόημα να απομένουμε αποσβολωμένοι μπροστά στο πτώμα του. Οφείλουμε να το κάνουμε να ξανασυμβεί. Κατά παράδοξο τρόπο, η επόμενη προεδρία της Ε.Ε. περνάει στη Φινλανδία σε λίγες μέρες. Μοιάζει η ιστορία να κλείνει πονηρά το μάτι προς την πλευρά μας: μπορούμε να έχουμε τη δεύτερη μας ευκαιρία και πάλι στο Ελσίνκι.....